لباس پرستار و کاهش اضطراب کودکان

حدود ۳۰ درصد از کودکان، حداقل یک‌بار در طول دوران کودکی در بیمارستان بستری می‌شوند و حدود پنج درصد از آن‌ها نیز، چندین بار چنین رویدادی را تجربه می‌کنند.

بستری شدن برای کودکان، به‌عنوان بحرانی برای اجتماعی شدن و سازگاری با محیط جدید آن‌هم در شرایطی است که نه‌تنها از سلامت برخوردار نیستند، بلکه در معرض برخورد با عوامل ناشناخته و خطرآفرین نیز قرار دارند. محدودیت کودک در مکانیسم‌های دفاعی همچون مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری، داشتن دید خودمحور از دنیا و تجربیات محدود وی، باعث ترس او در موقعیت‌های تهدیدکننده‌ای همچون بستری شدن می‌شود.

به اعتقاد متخصصان، ازآنجاکه بستری شدن در بیمارستان، باعث اضطراب کودک می‌شود، این امر می‌تواند عامل مهمی در به تأخیر انداختن بهبودی کودک باشد. بر این اساس این موضوع، مشکل بزرگی برای خانواده و تجربه‌ای تهدیدکننده برای کودکی است که سعی می‌کند وظایف مربوط به سطح تکاملی خود را انجام دهد.

شفقی

صاحب‌نظران معتقدند کودک بستری در بیمارستان در معرض تهدیدهای مختلفی ازجمله جدایی از والدین، نبود فرد قابل‌اعتماد، آسیب جسمی، درد، محیط ناآشنا، از دست دادن استقلال و محرکات اضافی مثل سروصدا و بو قرار می‌گیرد و بایستی برای رهایی از اضطرابی که در همین رابطه به او دست می‌دهد، چاره‌ای اندیشید و در این رابطه، هم روش‌های دارویی و هم روش‌های غیر دارویی قابل توصیه هستند.

این موضوع، مورد توجه گروهی از محققان کشور از دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دانشگاه فردوسی قرار گرفته تا در خصوص آن مطالعه‌ای انجام دهند. در این مطالعه، محققان فوق، تأثیر لباس مصور شده را به‌عنوان یک روش غیردارویی، بر ترس بدو پذیرش کودکان مورد بررسی قرار داده‌اند.

این پژوهش روی ۵۰ کودک ۳ تا ۶ ساله در بدو پذیرش در بخش اطفال بیمارستان امام رضا (ع) مشهد انجام شده است.

برای این کودکان، در یک برنامه یک‌ساعته که توسط تیم تحقیق انجام شد، یکی از پژوهشگران با لباس مصور شده با کودک احوالپرسی می‌کرد، خود را به کودک معرفی می‌کرد و فضای بخش و کارهایی که قرار است برای کودک انجام شود را برایش بازگو می‌کرد.

همچنین تمام رویه‌های بدو پذیرش با کمک پژوهشگر انجام می‌شد و در مرحله پایانی نیز، پژوهشگر کودک را جهت مستقر شدن در تخت، به اتاقش می‌برد و پس از سنجش ترس کودک با ابزار خودگزارشی، از او خداحافظی کرده و اتاق را ترک می‌کرد.

بر اساس یافته‌های این پژوهش، مشخص شد که میانگین نمره ترس در کودکانی که برای آن‌ها از برنامه فوق استفاده شده بود، به‌طور قابل‌توجهی از گروه دیگر که وضعیتی معمولی داشت، پایین‌تر بود. بر این اساس، محققان کاهشی ۸۵ درصدی را در میزان اضطراب این کودکان شاهد بودند.

در این خصوص، طیبه ریحانی، محقق گروه کودکان دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و سایر همکارانش در این پژوهش می‌گویند: «با توجه به هدف پژوهش، کودکان در گروه لباس مصور شده در مقایسه با گروه کنترل، ترس کمتری را دارا بودند. درعین‌حال، میانگین نمره ترس در کودکانی که سابقه بستری نداشتند، تقریباً به میزان ۰.۶ بیشتر از کودکانی بود که سابقه بستری قبلی داشتند».

آن‌ها می‌افزایند: «همچنین بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، بین سن کودک و ترس کودک یک همبستگی معکوس وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، هر چه سن کودک افزایش می‌یابد، نمره ترس کودک کاهش پیدا می‌کند».

به بیان محققان فوق، «اهمیت فلسفه مراقبت کم استرس از کودکان، در به حداقل رساندن استرس‌های جسمی و روانی کودکان و خانواده آن‌هاست. بنابراین پرستاران در تلاش‌اند تا اضطراب ناشی از درد، محیط بیگانه و افراد ناشناس را در کودکان به حداقل برسانند. در این راستا، لباس پرستاران که مکمل ارتباط غیرکلامی بین پرستار و کودک است، می‌تواند نقش اساسی در ساختن محیط کم استرس داشته باشد. به‌طوری‌که مطالعات نشان داده‌اند لباس کارکنان بهداشتی و درمانی در کاهش ترس کودکان در برخورد با آنان مؤثر است. بر همین اساس درصورتی‌که ظاهر پرستار موجب ایجاد ترس در کودک شود، نمی‌توان انتظار داشت که منشأ اضطراب در کودک بستری کاسته شود».

کامرانیه

ریحانی و سه همکار دیگرش که یافته‌های پژوهش خود را در «مجله پرستاری کودکان» متعلق به انجمن علمی پرستاری ایران منتشر کرده‌اند، با توجه به نتایج بررسی‌های خود، استفاده از لباس مصور شده را در بخش اطفال بیمارستان‌ها، توصیه کرده‌اند.